Trong quý I năm 2023, thị trường có sự quan tâm tới các dự án trong lĩnh vực Liquid Staking Derivatives, những đồng coin thuộc nhóm này đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Các nhà đầu tư đều cho rằng Liquid Staking Derivatives là một lĩnh vực có tiềm năng, giá trị thị trường lớn, đặc biệt là sau khi Ethereum blockchain chuyển từ cơ chế đồng thuận POW sang POS và cả sau sự kiện Upgrade The Shanghai cho phép các nhà đầu tư rút ETH đã stake trước đó.
Trong bài viết này, Coinwire sẽ đi vào giới thiệu cho các nhà đầu tư Liquid Staking Derivatives là gì? Các dự án tiềm năng trong lĩnh vực Liquid Staking Derivatives và các dự này đang có thực trạng và giải pháp nào.
Liquid Staking Derivatives là gì?
Liquid Staking Derivatives là giao thức mà các tài sản staking (các tài sản staking được nhắc tới ở đây chủ yếu là các token của các dự án layer 1 blockchain và layer 2 blockchain) được đại diện bởi 1 token khác (gọi là synthetic assets hoặc Liquid Staking Token -LSt) với số lượng và giá trị mà chúng đã staking trên các blockchain đó. Khi nhắc tới thuật ngữ staking, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến các dự án blockchain sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Stake (POS). Các bạn có thể đọc lại bài viết các thuật ngữ crypto của Coinwire để có thể dễ dàng tiếp nhận các thông tin trong bài viết này.
Liquid Staking Derivatives (LSD) hoạt động như thế nào?
Ảnh trên mô hình kinh doanh mà các giao thức trong lĩnh vực Liquid Staking Derivatives hoạt động. Ban đầu, người dùng sẽ gửi các token vào các giao thức này, và các giao thức LSD này sẽ gửi lại cho người dùng 1 token đại diện cho số lượng, giá trị của token mà họ đã gửi. Như chúng ta đề cập trước đó thì đây là các synthetic assets hay Liquid staking token. Ví dụ với dự án Lido thì synthetic asset là stETH, Rocket Pool là rETH,…
Sau khi nhận token từ phía người dùng, các giao thức LSD này sẽ đem token nhận được đi staking ở các validators mà họ đã lựa chọn. Phần thưởng (reward) từ staking sẽ được cũng sẽ được chia lại tới người dùng sau khi họ trừ các khoản phí vận hành và giữ lại 1 phần lợi nhuận cho quỹ quản lý rủi ro của họ. Khi người dùng muốn lấy lại khoản token mà họ đã gửi vào, người dùng chỉ cần gửi lại khoản LSt mà họ đã nhận được. Phần rút ra sẽ bao gồm cả phần thưởng staking.
Chúng ta có thể thấy rằng các giao thức Liquid Staking Derivatives này không tham gia vào việc vận hành các nodes, mà chỉ xem xét, quản lý, phân bổ vốn cho các node. Bên cạnh đó thì các giao thức Liquid Staking Derivatives phải cung cấp thanh khoản cho các tài sản synthetic asset, thông thường các dự án nào cung cấp thanh khoản lớn trong các pool thì sẽ được nhà đầu tư quan tâm, để ý nhiều hơn.
Tại sao Liquid Staking Derivatives được quan tâm
Các giao thức Liquid Staking Derivatives đã được nhắc tới từ khá sớm khi sự xuất hiện của nhiều blockchain sử dụng cơ chế đồng thuận POS. Tuy nhiên khi Ethereum thông báo chuyển từ cơ chế đồng thuận POW sang POS thì các giao thức này mới được sự quan tâm đặc biệt từ thị trường. Nhất là sau hai sự kiện Upgrade của Ethereum là The Merge và The Shanghai Upgrade.
Số liệu trên được thống kê từ Staking Reward cho thấy khi Ethereum blockchain chuyển sang cơ chế POS đã làm giá trị thị trường staking (Staking marketcap) tăng lên rất rõ rệt. Với tỉ lệ staking trên toàn blockchain (Staking ratio) chỉ hơn 14% nhưng Staking marketcap đã lên tới 34 tỷ USD, trong khi các blockchain khác đều có tỉ lệ staking ratio cao gấp nhiều lần so với Ethereum blockchain. Nhìn vào các chỉ số Staking Marketcap, Marketcap, Staking Ratio, chúng ta có thể thấy được giá trị thị trường tiềm năng mà các dự án Liquid Staking Derivatives có thể khai thác là lớn như thế nào.
Hiện nay các giao thức Liquid Staking Derivatives thường được quan tâm cùng với thị trường của Ethereum blockchain, vì thế trong bài viết này người viết sẽ tập trung, đi sâu hơn vào các vấn đề liên quan với LSD và Ethereum Blockchain.
Tại sao Ethereum blockchain cần Liquid Staking Derivatives?
Trên thực tế, tất cả người dùng đều có thể tự trở thành các Validator để nhận được 5%-8% APR tiêu chuẩn của ETH, tuy nhiên có nhiều yêu cầu khiến nó trở thành trở ngại lớn đối với người dùng:
- “Chi phí” vận hành cao: Để làm validator, người dùng phải bỏ ra chi phí đáng kể về phần cứng, kiến thức. Một khi bị lỗi hoặc xảy ra sai phạm thì số tiền thưởng hoặc tiền gốc staking có thể bị tịch thu.
- Yêu cầu vốn cao: Do yêu cầu của Ethereum blockchain, người dùng chỉ có thể cầm cố bội số của 32 ETH (khoảng 60.000 USD). Điều này không chỉ tạo ra ngưỡng cao mà còn làm giảm hiệu quả sử dụng vốn (một người dùng có 60 ETH chỉ có thể chạy một node và tỷ lệ sử dụng vốn chỉ hơn 50%).
- Mất khả năng thanh khoản: Hầu hết các chuỗi POS đều cần nhiều thời gian để unstaking và Ethereum blockchain cũng không ngoại lệ, theo dự báo đến từ Coindesk thời gian unstaking có thể mất thời gian đến 2 tuần. Và khi staking thì họ không thể tham gia đầu tư vào bất kỳ dapps nào nữa.
Rõ ràng với những vấn đề trên thật sự là rào cản với những nhà đầu tư không am hiểu công nghệ, không có nguồn vốn lớn. Các dự án Liquid Staking Derivatives đã đem đến giải pháp để giải quyết 3 vấn đề lớn trên bằng cách mà chúng ta đã đề cập trên.
Ethereum Blockchain cần giải pháp từ các giao thức này nhằm thu hút thêm người dùng staking và các dự án Liquid staking derivatives sẽ khai thác được lượng khách hàng, thị trường rộng lớn.
Top 4 Dự Án LSD Tiềm Năng
Kẻ dẫn đầu Liquid staking Derivatives Lido Finance
Lido Finance là dự án cung cấp giải pháp staking cho ETH, Solana, Kusama, Polygon và Polkadot. Hiện tại, Lido có TVL khoảng 11.9 tỷ USD, đứng số 1 trong các giao thức dẫn đầu về TVL. Có thể xem Lido là nhà cung cấp dịch vụ staking lớn nhất trên lớp đồng thuận Ethereum với hơn 11.7 tỷ USD được staking. Mức APY mà Lido thông báo tới người dùng là khoảng 4.7%. Lido chiếm tới thị phần 31.9% trong mảng staking Ethereum, bỏ xa rất lớn các đối thủ còn lại.
Thực tế, Lido không vận hành bất kỳ node staking nào, khi người dùng gửi ETH vào Lido, người dùng sẽ mint được Liquid Staking token là stETH với tỉ lệ 1:1 mà họ đã gửi vào. Và số ETH được gửi tới các nhà cung cấp dịch vụ staking như: Everstake, Chorus,.. với bội số của 32 ETH. Sơ đồ dưới đây minh hoạ mô hình kinh doanh cơ bản của Lido.
Thu nhập của Lido chính là phần thưởng staking trong đó 90% sẽ được cấp lại cho chủ sỡ hữu stETH, 5% cho các đơn vị vận hành các node và 5% còn lại vào Treasury của dự án. Lý do chính tại sao Lido có thể đạt được thành công như vậy là do “bảo chứng” staking của Lido – stETH, có hệ thống neo ổn định (1:1) trong thời gian dài và các trường hợp sử dụng rộng rãi của chúng bao gồm pool thanh khoản stETH-ETH trên Curve (giá trị pool lên tới hơn 1 tỷ USD) và stETH có thể thế chấp trên AAVE.
Giao thức Rocket Pool
Khác với Lido Finance chỉ cung cấp dịch vụ Stake ETH cho người dùng, Rocket Pool còn cung cấp thêm dịch cho những nhà vận hành muốn trở thành validator mà gặp vấn đề với việc phải sở hữu tới 32 ETH. Với Rocket Pool, các nhà vận hành sẽ chỉ cần 8 ETH và các thiết bị phần cứng theo yêu cầu là đã có thể trở thành các Validator để tham gia vào việc khai thác mạng và nhận thưởng của blockchain và thưởng từ Rocket Pool. Số tiền mà Rocket Pool hỗ trợ cho các nhà vận hành được nhận từ những người dùng gửi ETH để stake tương tự như dự án Lido Finance.
Rõ ràng, trên thị trường hiện này chỉ có Rocket Pool đưa ra giải pháp đặc biệt này với các nhà vận hành. Các nhà vận hành POW trước đây có thể cân nhắc sử dụng các dịch vụ của Rocket Pool khi chuyển sang POS nếu gặp vấn đề với nguồn vốn 32 ETH.
Dưới đây là một số chỉ số cơ bản của giao thức Rocket Pool, giá trị tài sản được khoá (TVL) trong giao thức vẫn đăng rất ổn cho dù tình hình chung của thị trường trong thời gian qua là không hề tốt. Trong thị trường mảng Liquid Staking Derivatives, Rocket Pool hiện đang đứng thứ 2 về chỉ số TVL.
Frax Finance
Frax Finance không phải là một cái tên xa lạ với các nhà đầu tư, dự án này nổi bật với đồng Stablecoin thuật toán là FRAX với giá trị thị trường hiện tại hơn 1 tỷ USD. Vào tháng 11 năm ngoái họ cũng đã bắt đầu tham gia vào thị trường Liquid Staking Derivatives với sản phẩm frxETH. Cách thức hoạt động của frxETH tương tự như cách dự án Lido hoạt động. Tuy nhiên mức APY mà họ đưa ra lên tới 6.52%, cao hơn nhiều so với con số 4.7% của dự án Lido.
Ảnh trên là một số thông số thị trường Liquid Staking Derivatives của dự án Frax Finance, tổng giá trị liên quan đến LSD của Frax Finance là gần 320 triệu USD. Nhìn biểu đồ phía bên phải, chúng ta có thể thấy rằng lượng frxETH được mint ra khá nhanh trong thời gian ngắn, chứng tỏ rằng cũng rất nhiều nhà đầu tư quan tâm và tin tưởng sự phát triển của dự án này trong lĩnh vực Liquid Staking Derivatives.
Dự án Agility
Agility thực sự là một cái tên mới của thị trường Liquid Staking Derivatives khi mới chỉ tham gia vào đầu tháng 4 năm 2023. Tuy nhiên nó đã chứng tỏ sức hấp dẫn, mạnh mẽ của mình lúc bấy giờ bằng cách tăng Total value lock của mình từ con số 0 đến 400 triệu USD chỉ trong vòng 7 ngày. Tuy nhiên sau đó TVL đã giảm đi nhanh chóng từ mức hơn 400 triệu USD chỉ còn hơn 60 triệu USD. Liệu rằng Agility có quay trở lại đường đua?
Dưới đây là cơ chế hoạt động của Agility, điểm khác biệt lớn nhất của Agility với các dự án khác Liquid Staking Derivatives đó là Agility có thêm sản phẩm về aUSD, một synthetic asset được tạo ra bằng việc thế chấp aLSt (Agility Liquid Staking token), cơ chế này tương tự như cách đồng DAI được tạo ra bằng việc thế chấp một số đồng coin như ETH, BTC.
Agility muốn xây dựng thêm nhiều trường hợp sử dụng cho aUSD để thu hút thêm người dùng, tuy nhiên có thể các nhà đầu tư vẫn đang lo ngại vấn đề depeg của stablecoin sau khi có nhiều vấn đề được đến từ các stablecoin. Vì thế sự tụt giảm TVL của Agility được cho là việc mức Incentive Program giảm nên dòng tiền đã rời đi nhanh chóng. Chúng ta có thể thấy hiện tượng này đối với các dự án DeFi trong năm 2021-2022 khi TVL tăng lên nhanh chóng nhờ các sự kiện Incentive Program.
Nhưng về mô hình kinh doanh, chúng ta có thể thấy điểm nổi bật của Agility. Có thể là một protocol mới nên dự án vẫn cần thời gian để xây dựng, và thu hút lại dòng tiền mạnh mẽ như những ngày đầu dự án ra mắt.
Rủi ro của Liquid Staking Derivatives
Mặc dù giải pháp của các dự án Liquid Staking Derivatives đưa đến cho thị trường là rất khả thi, giải quyết được rất nhiều vấn đề hiện tại cho người dùng. Tuy nhiên đằng sau đó vẫn có những rủi ro mà người dùng cần đánh giá. Như sự sụp đổ của Luna và UST trước đây, nếu không đánh giá được rủi ro thì rất nhiều nhà đầu tư không thể tưởng tượng lại sao lại có sự sụp đổ khủng khiếp như thế.
Với các dự án Liquid Staking Derivatives, các đồng Liquid Staking token vẫn tiềm ẩn những rủi ro depeg – nghĩa là khi swap từ token sang LSt sẽ có mức chênh lệch lớn, khác với tỉ lệ 1:1 ban đầu. Nguyên nhân của vấn đề này chính là do thanh khoản, thông thường các dự án sẽ cung cấp thanh khoản khá thấp so với lượng LSt được phát hành trên thị trường. Khi nhu cầu chuyển đổi giữa token và LSt lớn thì dễ xảy ra vấn đề depeg mà chúng ta nói ở trên.
Tổng kết
Giải pháp mà các dự án Liquid Staking Derivatives đưa ra cho thị trường hiện tại rất phù hợp khi Ethereum blockchain chuyển từ cơ chế POW sang cơ chế POS. Giải pháp của LSD đã giải quyết vấn đề lớn của Ethereum khi chuyển cơ chế, giúp người dùng tiếp cận dễ dàng hơn với staking ETH.
Dù miếng bánh thị trường lớn nhất DeFi, tuy nhiên Lido Finance vẫn có thể vững vàng chiếm vị trí số 1 trong lĩnh vực mà không gặp bất kỳ vấn đề trở ngại nào. Các dự án phía sau giải pháp đưa ra cũng khá thú vị, đáng được quan tâm, tuy nhiên chúng ta cần thêm thời gian để các dự án này chứng minh giải pháp của mình là hiệu quả.
